Ֆիզիկա 8

Լաբորատոր աշխատանք․ Հավասարաչափ արագացող շարժման արագացման որոշումը

Աշխատանքի նպատակը՝
Չափել այն արագությունը որով շարժվում է գնդիկը՝ թեք ճոռով։
Փորձով համովել, որ գնդիկի շարումը թեք ճոռով հավասարաչափ արագացող շարժում է։
Անհրաժեշտ սարքեր — ամրակալան, կցորդիչով և թաթով։
Մետաղյա գլան, քանոն։



Աշխատանքի ընդացքը՝ հավաքեցի փորձասարքը՝ ամրակալանին ամրացրեցի կձորդիչը, կցորդիչից թաթը, որից հետո որոշակի բարձրության վրա ամրացրեցի ճոռը։ Գնդիկը բաց թողեցի վերևի մասից և վարկենաչափով նշեցի ժամանակի t պահը երբ գնդիկը հարվածեց գնդակին։ Չափերիզով չափեցի գնդիկի անցած s ճանապարը՝գնդիկի շարժման արագությունը վորոշեցի հետեվյալ բանաձևով՝ a= 2S/t2

Փորձը կրկնեցի 3,4անգամ վորից հետո վորոշեցի արագացման միջինը։ Արդյունքները գրանցեցի աղյուսակում։

Ֆիզիկա 8

Մեխանիկական ալիքներ․ Թարգմանություն

Նախագիծը իրականացրել են՝ Արսինե Բադալյան, Անի Հարությունյան

Процесс распространения механических колебаний в упругой среде называется механической волной.
Распространение колебаний от точки к точке, от частицы к частице — волна.
Волны, распространяющиеся в направлении, перпендикулярном направлению колебаний частиц в волне — поперечные. Связаны с деформацией сдвига, возникают в твердых телах. Волны, в которых колебания происходят вдоль той же прямой, что и их распространение — продольные. Связаны с деформацией сжатия и растяжения, возникают во всех средах.
Примеры механических волн — волны на поверхности воды, звуковые волны.
Характеристики волны:
Длина волны (λ)
 — расстояние, на которое колебание распространяется за время, равное периоду, измеряется в метрах.
Скорость волны (V) — скорость распространения колебаний, измеряется в м/с.
Период колебаний (Т) — измеряется в секундах.

Առաձգական միջավայրում մեխանիկական թրթռումների տարածման գործընթացը կոչվում է մեխանիկական ալիք։
Թրթռումների տարածումը կետից կետ, մասնիկից մասնիկ կոչվում է ալիք։
Ալիքում մասնիկների տատանումների ուղղությանը ուղղահայաց ուղղությամբ տարածվող ալիքները լայնակի են։ Կտրված դեֆորմացիայի հետ կապված՝ առաջանում են պինդ մարմիններում: Ալիքները, որոնցում թրթռումները տեղի են ունենում նույն ուղիղ գծի երկայնքով, ինչպես նաև դրանց տարածումը, երկայնական են: Կապված սեղմման և առաձգական դեֆորմացիայի հետ, դրանք տեղի են ունենում բոլոր միջավայրերում:
Մեխանիկական ալիքների օրինակներ — ջրի մակերեսին գտնվող ալիքները, ձայնային ալիքները։
Ալիքի բնութագրերը՝
Ալիքի երկարություն (λ) — այն հեռավորությունը, որի վրա տատանումը տարածվում է ժամանակաշրջանին հավասար ժամանակում, չափվում է մետրերով:
Ալիքի արագություն (V) — տատանումների տարաճման արագությունը չափվում է մ/վ-ով։
Տատանումների ժամանակաշրջան (Т) — չափվում է վարկյաններով։

Ֆիզիկա 8

Լաբորատոր աշխատանք․ Ներքին էներգիայի փոփոխման եղանակները

Ներքին էներգիան կարելի է փոփոխել երկու եղանակով՝
1․ Մեխանիկական աշխատանք կատարելով
2․ Ջերմահաղորդմամբ

Մեխանիկական աշխատանք կատարելու միջոցով՝ կարելի կատարել շփման միջոցով, մետաղալարը ճկելով և ուղղելով, մի առարկան մյուսի մակերևույթով տեղաշարժելով կամ մխոցային գլանում գտնվող գազը սեղմելով։
Եթե մարմինը ինքն է աշխատանք կատարում (իր ներքին էներգիայի հաշվին), ապա մարմնի ներքին էներգիան նվազում է և այն սառչում։

Փորձի նպատակը՝
Դիտարկենք փորձ, որը կապացուցի վերը նշվածը։

Անհրաժեշտ սարքեր և նյութեր՝
Հաստ պատեր ունեցող անոթ, որը ներքևից ունենա օդ ներմղելու անցք
Ռետինե խցան,
Օդամղիչ կոմպ

Աշխատանքի ընթացքը՝
Անոթի ներքևի անցքից միացնենք միացնենք օդամղիչ կոմպը, ամուր փակենք ռետինե խցանը, սկսում ենք կոմպով օդ մղել անոթի մեջ։ Օդը մղեցինք ներս։ Որոշ ժամանակ անց խցանը դուրս նետվեց անոթից, իսկ անոթում առաջացավ մառախուղ (սառեցում)։

Ֆիզիկա 8

Ներքին էներգիա. Ջերմահաղորդականություն. Կոնվեկցիա. Ճառագայթային ջերմափոխանակում. Տեսակարար ջերմունակություն

1. Նկարագրել ջերմահաղորդականության երևույթը <<ցուցադրող>> փորձը:

Սառույցը և տաքացված գնդիկները, երբ իրար հպենք ապա կտեսնենք, որ սառույցի ջերմաստիճանը բարձրանում է ստիպելով իրեն հալվել, իսկ տաքացված գնդիկը սառչել է:

2. Բացատրել,թե ինչպես է ջերմահաղորդումն իրականացվում մոլեկուլների քաոսայն շարժմամբ և փոխազդեցությամբ:

Մոլեկուլների ջերմային շարժման և փոխազդեցության հետեվանքով ջերմության հաղորդումը մարմնի տաք մասերից սառը մասերին անվանում են ջերմահախորդականություն: 

3. Թվարկել լավ և վատ ջերմահաղորդիչ նյութեր:

Փայտը վատ ջերմահաղորդիչ է գազերը նույնպես շատ վատ հաղորդիչներ են լավ ջերմահաղորդիչ է պղինձը: 

4. Ինչու է օդը վատ ջերմահաղորդիչ:

Պատուհանի կրկնակի ապակիները՛ բաժանված օդի շերտով չեն թողնում ջերմությունը դուրս գա: 

5. Ինչ կիրառություններ ունեն վատ ջերմահաղորդիչները:

Մառանները սովորաբար պատում են ջերմամեկուսիչ նյութերըվ որոնք պաշպանում են այնտեղ պահպանվող մթերքը տաքանալուց: Աղյուսե պատերը սենյակի օդը պահպանում են սարջելուց:

6. Ջերմահաղորդման, որ եղանակն են անվանում կոնվեկցիա:

Կոնվեկցիա են անվանում հեղուկի կամ գազի հոսանքներիմիջոցով կատարվող ջերմահաղորդումը, որը հետևանք է հեղուկի կամ գազի շերտերի անհավասարաչափ տաքացման: 

7. Որն է կոնվեկցիայի և ջերմահաղորդականության երևույթի հիմնական տարբերությունը:

Կոնվեկցիան հեղուկներում և գազերում նյութի տեղափոխության հետեվանքով ջերմության փոխանցումն է մի տեղից մյուսը: Իսկ ջերմահաղորդականությամբ ջերմության հաղորդումը մի մասից մյուսը  չի կատարվում նյութի  տեղափոխմամբ:

8. Ինչպես է գոյանում ամպը:

Պարզ եղանակինի Արեգակը տաքացնում է գետինը ՛ միաժամանակ տաքացնելով նաև մթնոլորտի երկրին մոտիկ շերտը: Կոնվեկցիաի շնորհիվ տաքացած օդը բարձրանում է վեր, համեմատաբար  մեծ արագությամբ: Արագ ընդարձակվելիս վեր բարձրաձող օդը աշխատանք է կատարում ոչ թե շրջապատից ստացած էներգիայի, այլ իր ներքին էներգիայի հաշվին:

9. Ինչպես է առաջանում քամին:

Երբ տաք օդը և սառ օդը միախառնվում են:

10. Ինչու են հեղուկները և գազերը տաքացնում ներքևից:

Որպեսզի արագացնեն կոնվեկցիան, և որ այն գոլորշանա դեպի վերև:

11. Հնարավոր է արդյոք կոնվեկցիան պինդ մարմիններում: Ինչու։

Քանի որ պինդ մարմինները չունեն գոլորշիանալու հատկություն:

 12. Ինչ է էլեկտրամագնիսական դաշտը:Ինչ վիճակներում կարող է գոյություն ունենալ:

Էլեկտրամագնիսական դաշտը մատերիայի ձև է, որով իրականցվում է լիցքավորված մասնիկների փոխազդեցություն: Էլեկտրամագնիսական ալիքը կարող է գույություն ունենալ նյութի հետ կամ նյութից դուրս:

13. Ինչ է էլեկտրամագնիսական ալիքը:

Էլեկտրամագնիսական ալիքըժամանակի ընթացքում էլեկտրական ևմագնիսական դաշտերի տարածումն է տարածության մեջ:  

14. Ջերմահաղորդման որ տեսակն են անվանում ճառագայթային ջերմափոխանակում: Բերել  օրինակներ:

Ջերմահաողրդումը ջերմային ճառագայթմամբ արձակմամբ կամ կլանմամբ անվանում են ճառագայթային ջերմափոխանակում: Օրինակ՝ձեռքը հպելով արդուկին:

15. Որ մարմինն է ավելի լավ կլանում ջերմային ջառագայթումը՝սև,թե սպիտակ:Բերել մի քանի օրինակներ:

Ավելի արագ է կլանում ջերմային ճառագայթումը սև մարմինները: Օրինակ՝ ամռանը սև շոր չեն խորհուրդ տալիս հանգել, քանի որ այն ավելի արագ է տաքացվում, քան ավելի վառ գույները, և հատկապես սպիտակ:

16. Որ ֆիզիկական մեծությունն են անվանում (նյութի) տեսակարար ջերմունակություն:

Մարմնի ջերմային հատկությունները բնութագրող այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մարմնի հաղորդած ջերմաքանակի հարաբերությանը մարմնի զանգվածին և մարմնի ջերմաստիճանի փոփոխմանը, կոչվում է տեսակարար ջերմունակություն: 

17. Ինչ է ցույց տալիս տեսակարար ջերմունակությունը:

Մարմնի ջերմային հատկությունները:

18. Ինչ միավորով է չափվում տեսակարար ջերմունակությունը:

1 Ջ/(կգ · C0) 

19. Գրել տեսակարար ջերմունակությունը սահմանող բանաձևը:.

Ֆիզիկա 8

Տնային աշխատանք․ Ֆիզիկա

1.Նկարագրել ջերմահաղորդականության երևույթը <<ցուցադրող>> փորձը:
Լուցկու հատիկներըի հերթականորեն պոկվելը ձողից<<ցուցադրում>> է ջերմության հաղորդումը ձողի երկայնքով՝ նրա տաքացած ծայրից դեպի սառը մասերը։

2.Բացատրել,թե ինչպե՞ս է ջերմահաղորդումն իրականացվում մոլեկուլների քաոսայն շարժմամբ և փոխազդեցությամբ:
Գազերում մոլեկուլները իրարից ավելի հեռու են գտնվում, քան պինդ նյութերինը, այսինքն ջերմահաղորդումը գազերում ավելի դանդաղ է, քան պինդ նյութերում: Նյութերի տաք և սառ մոլեկուլները իրար հպելիս մեկը մյուսին է փոխանցում իր ներքին էներգիան, իր հետ էլ ջերմությունը:

3.Թվարկել լավ և վատ ջերմահաղորդիչ նյութեր
Թթվածին և երկաթ։

4.Ինչու՞ է օդը վատ ջերմահաղորդիչ
Քանի որ օդը գազային նյութ է, այսինքն օդի մոլեկուլները իրարից ավելի հեռու են, դրանից հետևում է, որ այնտեղ ջերմահաղորդականությունը տեղի է ունենում ավելի դանդաղ:

5.Ի՞նչ կիրառություններ ունեն վատ ջերմահաղորդիչները
Ցածր ջերմահաղորդակիչները օգտագործվում են, որպես ջերմամեկուսիչներ:

6.Ջերմահաղորդման ո՞ր եղանակն են անվանում կոնվեկցիա
Կոնվեկցիա են անվանում հեղուկի կամ գազի հոսանքների միջոցով կատարվող ջերմահաղորդումը, որը հետևանք է հեղուկի կամ գազի շերտերի անհավասարաչափ տաքացման:

7.Ո՞րն է կոնվեկցիայի և ջերմահաղորդականության երևույթի հիմնական տարբերությունը:
Ջերմահաղորդականության ժամանակ հեղուկի կամ գազի շերտերը հավասարաչափ են տաքացվում, իսկ կոնվեկցիայի ժամանակ անհավասարաչափ:

8.Ինչպե՞ս է գոյանում ամպը:
Արևը տաքացնում է գետինը, միաժամանակ տաքացնելով մթնոլորտային շերտը: Այդ օդի զանգվածը բարձրանում է վեր, օդը սկսում է սառել և գոյանում է ամպ:

9.Ինչպե՞ս է առաջանում քամին:
Երբ տաք օդը և սառ օդը խառնվում են:

10.Ինչու՞ են հեղուկները և գազերը տաքացնում ներքևից:
Որպեսզի արագացնեն կոնվեկցիան, և այն գոլորշանա դեպի վերև:

11.Հնարավո՞ր է արդյոք կոնվեկցիան պինդ մարմիններում:Ինչու՞
Ոչ, քանի որ պինդ մարմինները չունեն գոլորշիանալու հատկություն:

12.Ի՞նչ է էլեկտրամագնիսական դաշտը:Ի՞նչ վիճակներում կարող է գոյություն ունենալ:
Էլեկտրամագնիսական դաշտը մատերիայի ձև է, որով իրականցվում է լիցքավորված մասնիկների փոխազդեցություն: Էլեկտրամագնիսական ալիքը կարող է գոյություն ունենալ նյութի հետ կամ նյութից դուրս։

13.Ի՞նչ է էլեկտրամագնիսական ալիքը:
Էլեկտրամագնիսական ալիքը ժամանակի ընթացքում էլեկտրական և մագնիսական դաշտերի տարածումն է տարածության մեջ:

14.Ջերմահաղորդման ո՞ր տեսակն են անվանում ճառագայթային ջերմափոխանակում:Բերել  օրինակներ:
Ջերմահաղորդումը ջերմային ճառագայթմամբ արձակմամբ կամ կլանմամբ անվանում են ճառագայթային ջերմափոխանակում:

15.Ո՞ր մարմինն է ավելի լավ կլանում ջերմային ջառագայթումը՝սև,թե սպիտակ:Բերել մի քանի օրինակներ: 
Ավելի արագ է կլանում ջերմային ճառագայթումը սև մարմինները: Օրինակ՝ ամռանը մուգ գույնի հագուստ խորհուրդ չեն տալիս հանգել, քանի որ այն ավելի արագ է տաքացնում, քան ավելի վառ գույները, և հատկապես սպիտակը:

16.Ո՞ր ֆիզիկական մեծությունն են անվանում ( նյութի) տեսակարար ջերմունակություն:
Մարմնի ջերմային հատկությունները բնութագրող այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մարմնի հաղորդած ջերմաքանակի հարաբերությանը, մարմնի զանգվածին և մարմնի ջերմաստիճանի փոփոխմանը, կոչվում է տեսակարար ջերմունակություն:  

17.Ի՞նչ է ցույց տալիս տեսակարար ջերմունակությունը:
Տեսակարար ջերմունակությունը ցույց է տալիս մարմնի ջերմային հատկությունները:

18.Ի՞նչ միավորով է չափվում տեսակարար ջերմունակությունը:
1 Ջ/(կգ·°C)

19.Գրել տեսակարար ջերմունակությունը սահմանող բանաձևը:
c=Q/m(t2-t1)

Ֆիզիկա 8

Դինամիկա Է․ Ղազարյանի էջ 177-179

Խնդիրներ 29-50
Է․ Ղազարյանի էջ 177-179

Նյուտոնի առաջին օրենք
Նյուտոնի առաջին օրենք՛ մարմինը պահպանում է իր դադարի կամ ուղագիծ հավասարաչափ շարժման վիճակը, եթե նրա վրա յալ մարմինները չեն ազդում կամ դրանց ազդեցությունները համակշռված չեն։


Նյուտոնի երկրորդ օրենքը՛ մարմնի արագացումն ուղիղ համեմատական է մարմնի վրա ազդող ուժին և հակադարձ համեմատական զանգվածին։
a= F/m F= ma
Որտեղ a-ն մարմնի արագացման մոդուլն է F-ը նրա վրա ազդող ուժի մոդուլն է, m- մարմնի շանգվածը։

Նյուտոնի երորդ օրենքը՛ երկու մարմինները միմիանց հետ փոխազդում են մոդուլով հավասար և հակառակ ուղված ուժերով։

Խնդիր 29.

Ֆիզիկա 8

Լաբ․ աշխ․ Հավասարաչափ շարժման արագացող որոշումը

Աշխատանքի նպատակը՛ չափել այն արագուցյունը որով շարժվում է գնդիկը թեք ճոռը; Փորձով համոզվել, որ գնդիկի շարժումը թեք ճոռով հավասարաչափ շարժում է։
Անհրաժեշտ սարգեր և նյութեր․ ամրակալան՛ կցորդիչով և թաթով, վարկենաչափ, մետաղյա բաժակ, չափերիս կամ քանոն։
Աշխատանքի ընթացքը, հավաքեցի փորձասարքը՛ ամրակալանին ավելացրեցի կցորդիչը կցորդիչից թաթը, որից հետո որոշակի բարձրության վրա թաթի մեջ ամացրեցի ճոռը, ճոռի տակ տեղավորեցի մետաղյա բաժակը։ Գնդիկը բաց թողեցի վերևի մասից և վայրկենաչափով նշեցի ժամանակի t պահը, երբ գնդիկը հարվածեց մետաղյա բաժակին։ Չափերիզով չափեցի անցած S ճանապարհը։ Գնդիկի շարժման արագացումը որոշեցի հետևյալ բանաձևով՛ a= 2S/t2 փորձը կրկնեցի երեքից չորս անգամ, որից հետո որոշեցի արագացման միջինը, արցյունքները գրանցեցի աղյուսակում։

Ֆիզիկա 8

Լաբարատոր աշխատանք

Հեղուկի մեջ ընկղմված մարմինն արտամղվող ուժի որոշումը
Աշխատանքի նպատակը․ հաշվել ջրում ընկղմված մարմնի վրա ազդող արքիմեդիան ուժը և փորձով ստուգել ստացված արդյունքը
Արքիմեդի օրենքը
հեղուկը իր մեջ ընկղմված մարմնի վրա ուղաձիգ դեպի վեր ուղված ուժով, որը հավասար է մարմնի արտամղված հեղուկի կշիռին
Բանաձևը կլինի  FԱ = p g Vs
Անհրաժեշտ սարգեր և նյութեր՛ ամրակալան կցորդիչով, ֆիզիկական մարմին, ուժաչափ, ջրթափ անոթ, ամբարձիչ, չափագլան և ջրով լցված անոթ։
Աշխատանքի ընթացքը՛ նախ որոշեցի չափագլանի բաժանման արժեքը
100սմ3  = 100 x 0,000001մ3   

Ֆիզիկա 8

Լաբարատոր աշխատանք․ Հեղուկի մեջ ընկղմված մարմինն արտամղող ուժի որոշումը

Աշխատանքի նպատակը․Հաշվել ջրում ընկղված մարմնի վրա ազդող Արքիմեդյան ուժը և փորձով ստուգել ստացված արդյունքը․
Արքիմեդի օրենքը․Հեղուկն իր մեջ ընկղմված մարմնի վրա ազդում է ուղղածիգ դեպի վեր ուղղված ուժով, որը հավասար է մարմնի արտամղած հեղուկի կշռին:
Բանաձև (ռո ժե վե)․ FԱ = pհgVմ
Անհրաժեշտ սարքեր և նյութեր․ ամրակալան կցորդիչ, ֆիզիկական մարմին, ուժաչափ, ջրթափ անոթ, ամբարձիչ, չափագլան, ջուր
Աշխատանքի ընթացք․
Նախ որոշեցի չափագլանի բաժանման արժեքը՝
C = (80սմ— 60սմ3)/10

Ֆիզիկա 8

Արքիմեդի մասին առասպելը

Արքան կարգադրում է Արքիմեդին ճշտել, թե իր նոր թագը ոսկուց է, թե՞ ոսկերիչը թագի ոսկու փողարեն արծաթ է խառնել: Ոսկու սկզբնական քաշը հայտնի էր, պատրաստի թագն էլ կշռում էր հենց այնքան. պետք էր որոշել թագի ծավալը, որ համեմատվեր նույն քաշի ոսկու ծավալի հետ: Սակայն թագը ձևավոր էր, և անհասկանալի էր, թե ինչպես կարելի է չափել անհարթ մարմնի ծավալը: Այդ մտորումներով տարված Արքիմեդը որոշեց լոգանք ընդունել: Ջրի մեջ ընկղմվելիս ջրի ինչ որ մասը դուրս հոսեց, և Արքիմեդը հասկացավ, որ մարմնի ծավալը հավասար կլինի իր իսկ դուրս մղած ջրի ծավալին: Համաձայն լեգենդի, Արքիմեդը բղավում է «Էվրիկա» ինչը նշանակում է «գտա՜»: Այդ պահին հայտնաբերվեց հիդրոստատիկայի հիմնական օրենքը, Արքիմեդի օրենքը: